وجوب نماز
نام کتاب :جامع آیات و احادیث موضوعى نماز جلد اول
مؤ لف : عباس عزیزى
فصل سوم : وجوب نماز
آیات
28 - نمازهاى پنجگانه روزانه
...و سبح بحمد ربک قبل طلوع الشمس و
قبل غروبها و من اناى اللیل فسبح و اطراف النهار لعلک ترضى ؛
قبل از طلوع آفتاب و پیش از غروب آن و همچنین در اثناء شب و اطراف روز تسبیح و حمد
پروردگارت را به جاآور تا خشنود شوى .
(سوره طه ، آیه 130)
29 - نماز و وقت شناسى
فسبحان الله حین تمسون و حین تصبحون ، وله الحمد فى السموات و الارض و عشیا
و حین تظهرون ؛
پس (به فکر آن روز بزرگ باشید) خدا را هنگام شام و صبحگاه در نماز مغرب و صبح
تسبیح و ستایش گویید و سپاس اهل عالم در آسمانها و زمین مخصوص اوست و شما نیز در
تاریکى شب و نیمه روز (در نماز عشاء و ظهر و عصر) به ستایش او
مشغول شوید.
(سوره روم ، آیات 17 و 18)
30 - ثابت بودن وقت نماز
فاقیموا الصلوة ان الصلوة کانت على المؤ منین کتابا موقوتا ؛
نماز را برپا دارید که راستى نماز وظیفه ثابت و معینى است براى مؤ منان .
(سوره نساء، آیه 103)
31 - اهمیت نماز ظهر
حافظوا على الصلوات و الصلوة الوسطى و قوموا لله قانتین ؛
در انجام همه نمازها و نماز میانى (ظهر) کوشش و مواظبت کنید، در
حال عبادت و خضوع کنان براى خدا به پا خیزید.
(سوره بقره ، آیه 238)
32 - وقت نماز صبح و ظهر
اقم الصلوة لدلوک الشمس الى غسق اللیل و قران الفجر ان قران الفجر کان
مشهودا؛
نماز را وقت زوال آفتاب تا اول تاریکى شب به یادآر و نماز صبح را نیز به جاى آر،
که آن به حقیقت مشهود نظر فرشتگان شب و فرشتگان روز است .
33 - نماز، اولین فرمان به موسى (ع )
اننى انا الله لا اله الا انا فاعبدنى و اقم الصلوة لذکرى ؛
من الله هستم ، معبودى جز من نیست ، مرا پرستش کن و نماز را براى یاد من به پا دار.
(سوره طه ، آیه 14)
احادیث
226 - ارزش نماز واجب
قال الصادق - علیه السلام -:
صلاة فریضة ، خیر من عشرین حجة ...؛
نماز واجب ، بهتر از بیست حج مستحبى است .
(محجة البیضاء، ج 1، ص 339.بحارالانوار، ج 82، ص 227)
227 - طلب عبادت
عن الحسن بن على - علیه السلام -:
ان من طلب العبادة تزکى لها و اذا اضرت
النوافل بالفریضة فارفضوها ؛
هرکس طلب عبادت دارد، دل را براى آن پاک مى کند، و هرگاه نمازهاى مستحبى به نمازهاى
واجب ضرر رسانید (باعث آسیب رسانى به یکى ازصفات و ابعاد نمازهاى واجب شد)
نمازهاى مستحبى را ترک کنید.
(تحف العقول ، ص 267)
228 - نمازهاى واجب یومیه
عن زرارة قال : سالت اباجعفر - علیه السلام -:
عما فرض الله - عز و جل - من الصلاة ؟
فقال : خمس صلوات فى اللیل و النهار ؛
زراره مى گوید: از حضرت امام باقر (ع ) سؤ
ال کردم که خداوند عز و جل چه مقدار نماز را واجب کرد؟آن حضرت فرمودند: پنج نماز را
واجب کرد.
(من لایحضره الفقیه ، ج 1، ص 205)
229 - اداى واجب ، موجب نجات
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
قال الله تعالى : (لاینجوا منى عبدى الا باداء ما افترضت علیه ) ؛
خداوند فرموده است : (بنده ام از من نجات نمى یابد، مگر با اداى آن چه که بر او واجب
کرده ام ).
(محجة البیضاء، ج 1، ص 398)
230 - سؤ ال از نمازهاى پنجگانه
قال الصادق - علیه السلام -:
اذا لقیت الله بالصلوات الخمس المفروضات لم یسالک عما سوى ذلک ؛
هنگامى که خداوند را با نماز پنجگانه واجب ملاقات کردى ، سؤ
ال از شما نمى شود ؛ مگر از نمازهاى پنجگانه .
(وسائل الشیعه ، ج 3، ص 5)
231 - نشانه شیعه بودن
قال الصادق - علیه السلام -:
شیعتنا اهل الورع و الاجتهاد و اهل الوفاء و الامانة و
اهل الزهد و العبادة و اصحاب الاحدى و خمسین رکعة فى الیوم و اللیلة ؛
شیعیان ما اهل تقوى و پاکدامنى و کوشش و جدیت اند و مردمى با وفا و امین اند و
اهل زهد و عبادتند و کسانى هستند که درشبانه روز پنجاه و یک رکعت نماز مى خوانند.
(بحارالانوار، ج 68، ص 167)
232 - افضل واجبات
قال الرضا - علیه السلام -:
اعلم ان افضل الفرائض بعد معرفة الله -
جل و عز - الصلوة الخمس ؛
بدان که افضل واجبات بعد از معرفت خداى عز و
جل نماز پنجگانه است .
(مستدرک الوسائل ، ج 1، ص 175)
233 - تعداد رکعات نماز واجب
قال الرضا - علیه السلام -:
ان الله - عز و جل - انما فرض على الناس فى الیوم و اللیلة سبع عشر رکعة ، من
انى بها، لم یسئله الله - عز و جل - عما سواها ؛
همانا خداوند عز و جل در شبانه روز هفده رکعت نماز بر مردم واجب کرده است کسى که آن را
به جا آورد خداوند غیر از نماز از او سؤ ال نمى کند.
(مستدرک الوسائل ، ج 1، ص 176)
234 - نخستین عمل واجب
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
اول ما افترض الله على امتى ، الصلوات الخمس ؛
اولین چیزى که خداوند بر امت من واجب کرد، نمازهاى پنجگانه است .
(کنزالعمال ، ج 7، حدیث 18851)
235 - وجوب نماز
قال الصادق - علیه السلام -:
ان الله فرض الزکوة کما فرض الصلاة ؛
خدا زکات را واجب کرد، همان طور که نماز را واجب کرد.
(وسائل الشیعه ، ج 3، ص 3)
236 - علت وجوب نماز صبح
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
و اما صلاة الفجر فان الشمس اذا طلعت تطلع على قرن شیطان فامرنى ربى ان
اصلى قبل طلوع الشمس صلاة الغداة و قبل ان یسجد لها الکافر لتسجد امتى الله - عز و
جل - و سرعتها احب الى الله - عز و جل - و هى الصلاة التى تشهدها ملائکة
اللیل و ملائکة النهار ؛
اما نماز صبح ، پس هنگامى که آفتاب طلوع کرد،
مثل اینکه بر شاخهاى شیطان طلوع مى کند.پروردگارم مرا امر نموده که
قبل از طلوع خورشید و قبل از آن که کافر براى آفتاب سجده کند، نماز صبح بخوانم ؛
تا آن که امتم براى خداوند سجده نمایند، و زود به جاى آوردن آن در پیشگاه خداوند
محبوبتر است .این نمازى است که ملائکه شب و روز شاهد آن مى باشند.
(وسائل الشیعه ، ج 3، ص 9)
237 - علت وجوب نماز ظهر
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله - :
ان الشمس عند الزوال لها حلقة تدخل فیها فاذا دخلت فیها زالت الشمس فیسبح
کل شى ء دون العرش بحمد ربى جل جلاله و هى الساعة التى یصلى على فیها ربى
جل جلاله ففرض الله على و على امتى فیها الصلاة و
قال : اقم الصلاة لدلوک الشمس الى غسق اللیل و هى الساعة التى یؤ تى فیها بجهنم
یوم القیامة فما من مؤ من یوافق تلک الساعة ان یکون ساجدا او راکعا او قائما الا حرم الله
جسده على النار ؛
(عده اى از رسول خدا (ص ) علت نمازهاى پنجگانه را که در پنج وقت از شبانه روز واجب
شد، پرسیدند.حضرت فرمود: علت وجوب نماز ظهر از این قرار است :) همانا در هنگام
زوال آفتاب ، همه چیز دراین عالم خلقت خداوند سبحان را تسبیح مى گویند و به حمد خدا
مشغول مى شوند مگر عرش خدا، و دراین موقع خداوند بر من درود مى فرستد، در این ساعت
خداوند نماز را بر من و امتم واجب ساخت که در قرآن مجید آمده است ، نماز را وقت
زوال آفتاب تا اول تاریکى شب به پا دار، و این ساعتى است که جهنمیان را در قیامت به
جهنم وارد مى کنند، پس در این ساعت هر مؤ منى در
حال رکوع یا سجود یا قیام مشغول باشد خداوند سبحان جسدش را بر آتش جهنم حرام مى
گرداند.
(وسائل الشیعه ، ج 3، ص 8)
238 - علت وجوب نماز عصر
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
و اما صلاة العصر فهى الساعة التى اکل ادم فیها من الشجرة فاخرجه الله - عز و
جل - من الجنة ، فامره الله ذریته بهذه الصلاة الى یوم القیامة و اختارها الله لامتى فهى
من احب الصلوات الى الله - عز و جل - و اوصانى ان احفظها من بین الصلوات ؛
اما (علت وجوب ) نماز عصر، و آن در ساعتى است که حضرت آدم از آن میوه که از خوردن آن
نهى شده بود، خورد و خداوند او را از بهشت خارج کرد.پس خداوند ذریه حضرت آدم را امر
به نماز عصر نمود، و خداوند سبحان این نماز عصر را براى امت من نیز اختیار نمود و این
نماز از محبوبترین نمازها در نزد خداوند است و مرا سفارش نمود به حفظ بیشتر این نماز
در بین نمازهاى یومیه .
(وسائل الشیعه ، ج 3، ص 8)
239 - علت وجوب نماز مغرب
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
و اما صلاة المغرب ، فهى الساعة التى تاب الله - عز و
جل - فیها على ادم و کان بین ما اکل من الشجره و بین ما تاب الله - عز و
جل - علیه ثلاث ماة سنة من ایام الدنیا و فى ایام الاخرة یوم کالف سنة مما بین العصر
الى العشاء و صلى ادم علیه السلام ثلاث رکعات رکعة لخطیئته و رکعة لخطیئة حوا و
رکعة لتوبته ففرض الله - عز و جل - هذه الثلاث رکعات على امتى و هى الساعة التى
یستجاب فیها الدعاء فوعدنى ربى - عز و جل - ان یستجیب لمن دعاه فیها و هى الصلاة
التى امرنى ربى بها فى قوله تعالى : (فسبحان الله حین تمسون و حین تصبحون
) ؛
(اما علت وجوب نماز مغرب ) و آن در ساعتى است که خداوند سبحان توبه حضرت آدم را در
آن ساعت قبول نمود، و پذیرفتن توبه آدم بعد از سیصد
سال پس از خوردن حضرت آدم از آن میوه درخت که نهى شده بود،
طول کشید و در روزهاى آخر یک روز که بین نماز عصر و عشاء مانند هزار
سال بود و حضرت آدم سه رکعت نماز مغرب به جا آورد، رکعتى براى خطاى خویش و
رکعتى براى خطاى همسرش حوا و رکعتى براى
قبول توبه اش ، پس خداوند این سه رکعت را براى امتم واجب کرد.در هنگام مغرب دعاء
مستجاب مى شود، پروردگارم به من وعده داده که دعاى مؤ منین را در این وقت مستجاب نماید
و این همان نمازى است که خداوند در قرآن مرا به آن امر نموده و فرمود خدا را هنگام شام و
صبحگاه در نماز مغرب و صبح تسبیح و ستایش گویید.
(وسائل الشیعه ، ج 3، ص 8)
240 - علت وجوب نماز عشاء
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
و اما صلاة العشاء الاخرة ، فان للقبر ظلمة و لیوم القیامة ظلمة امرنى ربى - عز و
جل - و امتى بهذه الصلاة لتنور القبر و لیعطینى و امتى النور على الصراط و ما من قدم
مشت الى صلاة العتمة الا حرم الله - عز و جل - جسدها على النار و هى الصلاة التى اختارها
الله تقدس ذکره للمرسلین قبلى ؛
اما نماز عشاء، پس همانا در قبر و در روز قیامت تاریکى همه جا را فرا گرفته است ؛ لذا
پروردگارم به من و امتم به نماز عشاء امر فرمود، براى نورانیت قبر وروشن ساختن آن ،
و این که به من و به امتم نورى روى صراط عطا فرماید، و هر کس قدمى در راه نماز عشاء
بردارد، خداوند بدنش را از آتش جهنم حرام مى گرداند و این نمازى است که پروردگار
آن را براى مرسلین و انبیاى قبل از من اختیار نمود.
(وسائل الشیعه ، ج 3، ص 9)
241 - شرط قبولى نماز نافله
قال الباقر - علیه السلام -:
انما تقبل النافلة بعد قبول الفریضة ؛
همانا، نماز مستحبى زمانى مورد قبول است که نماز واجب مورد
قبول واقع شود.
(وسائل الشیعه ، ج 3، ص 20)
242 - وجوب نماز بر امت رسول الله (ص )
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
قال الله تعالى : افترضت على امتک خمس صلوات ؛
خداوند متعال فرمود: نمازهاى پنجگانه را بر امت تو واجب کردم .
(کنزالعمال ، ج 7، حدیث 1887)
243 - نشانه هاى مؤ من
عن ابى محمد الحسن بن على العسکرى - علیه السلام - انه
قال :
علامات المؤ من خمس ، صلاة الخمسین ، و زیارة الاربعین و التختم فى الیمین ، و
تعفیر الجبین و الجهر (بسم الله الرحمن الرحیم ) ؛
علایم و نشانه هاى مؤ من پنج چیز است :
1 - خواندن 51 رکعت نماز در شبانه روز (17 رکعت نماز واجب و 34 رکعت نافله )
2 - زیارت اربعین امام حسین (ع ).
3 - انگشتر به دست راست کردن .
4 - پیشانى بر خاک نهادن .
5 - بلند گفتن (بسم الله الرحمن الرحیم ) در نمازها.
(وسائل الشیعه ، ج 10، ص 373)
244 - چند چیز واجب در نماز
قال الباقر - علیه السلام -:
عن الفرض فى الصلاة ، الوقت و الطهور و القبلة و التوجه و الرکوع و السجود و
الدعاء ؛
آن چه در نماز واجب است ، عبارت است از: 1 - وقت نماز 2 - طهارت 3- قبله ، 4 - توجه
داشتن 5 - رکوع 6 - سجود 7 - دعا.
(وسائل الشیعه ، ج 3، ص 80)
245 - حاجت خواستن بعد از نماز
قال الصادق - علیه السلام - :
ان الله - عز و جل - فرض علیکم الصلوات فى احب الاوقات الیه ، فاسئلوا الله
حوائجکم عقیب فرائضکم ؛
به درستى که خداوند نمازهاى واجب را در محبوبترین اوقات واجب کرد، پس حاجات خود را
بعد از نمازهایتان بخواهید.
(بحارالانوار، ج 85، ص 324)
246 - عابدترین مردم
قال عن ابى حمزه :
سمعته - علیه السلام - یقول : قال الرب تعالى : اذا صلیت ما افترضت علیک فانت
اعبد الناس ؛
ابى حمزه گفت : از امام (ع ) شنیدم که فرمود: خداوند میفرماید: آن وقتى که نماز را بر
تو واجب کردم . به جا آوردى ، پس عابدترین مردم هستى .
(مستدرک الوسائل ، ج 1، ص 183)
247 - اصل نماز چند رکعت است
قال الرضا - علیه السلام -:
انما جعل اصل الصلوة رکعتین و زید على بعضها رکعة و على بعضها رکعتان و لم یزد
على بعضها شى ء، لان اصل الصلوة انما هى رکعة واحدة ، لان
اصل العدد واحد ؛ فاذا نقصت من واحد فلیست هى صلوة ، فعلم الله - عز و
جل - ان العباد لایودون تلک الرکعة الواحدة التى لاصلوة
اقل منها بکمالها و تمامها و الاقبال الیها، فقرن الیها رکعة اخرى لیتم بالثانیة ما نقص
من الاولى ؛ ففرض الله - عز و جل - اصل الصلوة رکعتین ، ثم علم
رسول الله - صلى الله علیه و اله -، ان العباد لایودون هاتین الرکعتین بتمام ما امروا به
و کماله ، فضم الى الظهر و العصر و العشاء الاخرة رکعتین لیکون فیها تمام الرکعتین
الاولتین ...؛
همانا اصل نماز دو رکعت مقرر گردید و بر بعضى یک رکعت و بر بعضى دیگر دو رکعت
افزوده شد و بر بعضى دیگر هیچ افزوده نشد ؛ بدان جهت که
اصل نماز فقط یک رکعت است ، زیرا اصل ، عدد یک است .پس اگر نمازى از یک رکعت کمتر
بشود، نماز نیست ؛ پس (چون ) خداى عز و جل مى دانست که بندگان همین یک رکعت را، که
کمتر از آن نمازى نیست ، به نحو کامل و تام به جاى نیاورده و بدان رو نمى آورند، یک
رکعت دیگر به آن منضم کرد تا نقصان رکعت
اول با به جا آوردن رکعت دوم (جبران و) تمام شود ؛ از این رو خداوند عز و
جل اصل نماز را دو رکعت ، واجب کرد.آن گاه رسول خدا (ص ) دانست که بندگان خدا همین دو
رکعت را به طور کامل و تواءم با آن چه بدان امر شده اند به جا نمى آورند، پس به هر
یک از نمازهاى ظهر و عصر و عشاء دو رکعت افزود تا با به جا آوردن دو رکعت آخر، دو
رکعت اول به تمامه انجام شده باشد.
(عیون الاخبار، ج 2، ص 107.وسائل الشیعه ، ج 3، ص 38)
