سهل انگارى در نماز

نام کتاب :جامع آیات و احادیث موضوعى نماز جلد اول
مؤ لف : عباس عزیزى

فصل نهم : سهل انگارى در نماز
آیات
51 - سبک شمردن نماز
فویل للمصلین ، الذینهم عن صلاتهم ساهون :
پس واى بر نمازگزاران ، آن هایى که در نمازشان سهل انگارند.
(سوره ماعون ، آیات 4 و 5)
52 - نماز از روى کسالت
ان المنافقین یخادعون الله و هو خادعهم و اذا قاموا الى الصلوة قاموا کسالى :
منافقان مى خواهند خدا را فریب دهند در حالى که او آن ها را فریب مى دهد و هنگامى که به نماز ایستد از روى کسالت مى ایستند.
(سوره نساء، آیه 142)
53 - نماز منافقان
ولایاتون الصلوة و هم کسالى :
منافقان نماز نمى خوانند مگر با کسالت و بى حالى .
(سوره توبه ، آیه 54)
احادیث
456 - تحقیر نماز و محروم از شفاعت
قال الصادق - علیه السلام -:
لاینال شفاعتنا من استخف بالصلاة ؛
هرکس نماز را سبک بشمارد، به شفاعت ما دست نخواهد یافت .
(فروع کافى ، ج 3، ص 270، حدیث 15)
457 - سه مرتبه غفلت از نماز
قال الصادق - علیه السلام -:
اذا قام العبد الى الصلاة اقبل الله - عز و جل - علیه بوجهه فلا یزال مقبلا علیه حتى یلتفت ثلاث مرات فاذا التفت ثلاث مرات اعرض عنه 4
وقتى بنده به نماز ایستاد، خداوند متعال به وى توجه مى کند و توجه اش را از او قطع نمى کند تا موقعى که سه مرتبه از یاد خدا غافل گردد، در این هنگام خداوند سبحان نیز از او اعراض خواهد کرد.
(بحارالانوار، ج 84، ص 241)
458 - دزدترین مردم
قال على - علیه السلام -:
ان اسرق الناس من سرق من صلاته ؛
دزدترین مردم کسى است که از نمازش کم بگذارد.
(بحارالانوار، ج 82، ص 222)
459 - با عجله خواندن نماز
قال النبى - صلى الله علیه وآله -:
اسرق الناس فاالذى یسرق من صلاته فصلاته تلف کما یلف الثوب الخلق فیضرب بها وجهه ؛
دزدترین مردم کسى است که به خاطر سرعت و شتابزدگى از نماز خود کم کند، نماز چنین انسانى ، همچون جامه مندرسى در هم پیچیده شده ، به صورت او پرتاب مى گردد.
(میزان الحکمه ، ج 5، ص 406)
460 - نماز ناتمام
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
مثل الذى لایتم صلاته کمثل حبلى حملت حتى اذا دنا نفاسها اسقطت فلا هى ذات حمل ولا ذات ولد ؛
مثل آن کسى که نمازش را کامل به جا نمى آورد، مثل زن حامله اى است که (نه ماه ) حملش را نگهدارى کرده تا نزدیک زایمان بچه را سقط کرده است .پس این چنین زن را نه زن حامله مى گویند و نه زن صاحب فرزند.
(مستدرک الوسائل ، ج 1، ص 173)
461 - بى توجهى در نماز
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
الصلاة عماد الدین ، فمن ترک صلاته متعمدا فقد هدم دینه ، و من ترک اوقاتها یدخل الویل ، و الویل واد فى جهنم کمال قال الله تعالى : (ویل للمصلین ، الذینهم عن صلاتهم ساهون ) ؛
نماز ستون دین است ، پس کسى که عمدا نمازش را ترک کند به تحقیق که دینش را منهدم کرده است و کسى نمازش را در وقتش به جا نیاورد داخل (ویل ) مى شود، و (ویل ) چاهى است در جهنم که خداوند مى فرماید: (واى براى نمازگزارانى که از نماز خویش غفلت دارند).
(بحارالانوار، ج 82، ص 202.میزان الحکمه ، ج 5، ص 402)
462 - شتابزدگى درنماز
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
...لاصلوة لمن لایتم رکوعها و سجودها ؛
کسى که رکوع و سجودش را ناتمام و شتابزده به جا مى آورد، نمازش ‍ پذیرفته نیست .
(بحارالانوار، ج 84، ص 253)
463 - پرهیز از سبک شمردن نماز
قال الصادق - علیه السلام -:
ایاکم ان یستخف احدکم بصلاته ؛
بپرهیزید از این که یکى از شما نماز را سبک بشمارید.
(بحارالانوار، ج 84، ص 236)
464 - کاهلى در نماز
قال الباقر - علیه السلام -:
لا تقم الى الصلوة متکاسلا و لامتناعسا و لامتثاقلا فانها من خلل النفاق ؛
با حال مستى و خواب آلوده و کاهلانه نماز را به جا نیاور، که اینها از روزنه هاى نفاق است .
(میزان الحکمه ، ج 5، ص 398.بحارالانوار، ج 84، ص 231)
465 - سبک شمردن نماز
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
لیس منى من استخف بصلاته لایرد على الحوض لاوالله ؛
کسى که نماز را سبک شمارد از من نیست ، به خدا سوگند که بر حوض (کوثر در قیامت ) مرا ملاقات نخواهد کرد.
(وسائل الشیعه ، ج 3، ص 15.من لایحضره الفقیه ، ج 1، باب 29، حدیث 18)
466 - نماز با عجله
قال الصادق - علیه السلام -:
ان العبد اذا عجل فقام لحاجته یقول الله تبارک و تعالى : (اما یعلم عبدى انى انا اقضى الحوائج ) ؛
زمانى که بنده براى رفع حاجت خود نمازش را با عجله بخواند، خداوند مى فرماید: (آیا بنده من نمیداند که حاجت او را من برآورده مى کنم ).
(وسائل الشیعه ، ج 3، ص 24)
467 - نتیجه سبک شمردن نماز
قال الصادق - علیه السلام -:
اذا قام العبد فى الصلاة فخفف صلاته قال الله تعالى لملائکته : اما ترون الى عبدى کانه یرى ان قضاء حوائجه بید غیرى ، اما یعلم ان قضاء حوائجه بیدى ؛
هرگاه بنده براى نماز به پا خیزد و نمازش را سبک ادا کند، خداوند به فرشتگان خود مى فرماید: آیا به بنده من نمى نگرید که گویا برآوردن حاجتهایش را به دست دیگرى غیر از من مى بیند آیا نمى داند که برآوردن حوایج او به دست من است .
(محجة البیضاء، ج 1، ص 341. تهذیب ، ج 1، ص 204)
468 - پنجاه سال نماز غیرمقبول
قال الصادق - علیه السلام -:
والله انه لیاتى على الرجل خمسون سنة ما قبل الله منه صلاة واحدة ، فاى شى ء اشد من هذا، و الله انکم لتعرفون من جیرانکم و اصحابکم من لو کان یصلى لبعضکم ما قبلها منه لاستخفافه بها، ان الله لایقبل الا الحسن فکیف یقبل ما استخف به ؛
به خدا سوگند ممکن است پنجاه سال بر انسان بگذرد و خداوند یک نماز از او نپذیرد و چه چیزى سخت تر از این است ، سوگند به خدا که شما از همسایگان و یاران خویش کسى را مى شناسید که اگر براى یکى از شما نماز بگذارد به سبب سبک شمردنش آن را نمى پذیرد و خداوند جز خوب را قبول نمى کند و چگونه ممکن است چیزى را که خفیف شمرده شده است بپذیرد.
(وسائل الشیعه ، ج 3، ص 15.محجة البیضاء، ج 1، ص 341)
469 - آفات سستى در نماز
قال الرضا - علیه السلام -:
...و ایاک ان تکسل عنها (الصلوة ) او تتوانى فیها او تتوانى بحقها او تضیع حدها و حدودها او تنقرها نقر الدیک او تستخف بها او تشتغل عنها بشى ء من عرض الدنیا او تصلى بغیر وقتها، و قال رسول الله - صلى الله علیه وآله - لیس منى من استخف بصلوته لا یرد على الحوض لا والله ؛
بپرهیزید از این که در نماز سستى و تنبلى کنید و یا حدودش را ضایع کنید یا از روى دستپاچگى رکوع و سجده نماز را آن چنان به جا آورید که گویى همچون خروس منقار مى زنید یا این که نماز را سبک بشمارید یا این که به جاى نماز به امور دنیوى مشغول شوید و یا در غیر وقت نماز بخوانید، در هر حال رسول خدا فرمود: از من نیست کسى که نمازش را سبک بشمارد.قسم به خدا بر حوض کوثر بر من نخواهد رسید.
(مستدرک الوسائل ، ج 1، ص 172)
470 - پرهیز از سستى در نماز
قال الصادق - علیه السلام -:
ایاکم و الکسل ، ان ربکم رحیم ، یشکر القلیل ، ان الرجل لیصلى الرکعتین تطوعا یرید بهما وجه الله فیدخله الله بهما الجنة ؛
از سستى دورى کنید، زیرا پروردگار شما مهربان است ، اندک را مى پذیرد، هر آینه مرد دو رکعت نماز مستحبى مى خواند، و با آن دو خدا را اراده مى کند، و خداوند به سبب این دو رکعت ، او را به بهشت داخل مى کند.
(وسائل الشیعه ، ج 3، ص 30.اصول وافى ، ج 2، ص 61)
471 - آفات سریع خواندن نماز
قال الصادق - علیه السلام -:
ابصر على بن ابى طالب - علیه السلام - رجلا ینقر صلاته فقال : منذکم صلیت بهذه الصلاة ؟فقال له الرجل : منذ کذا و کذا فقال : مثلک عند الله مثل الغراب اذا نقر لومت مت على غیر ملة ابى القاسم محمد - صلى الله علیه وآله - ثم قال على - علیه السلام -: ان اسرق الناس من سرق من صلاته ؛
على (ع ) به مردى که نمازش را به سرعت مى خواند، نگاه کرد امام سؤ ال کرد از چه وقتى این طور نماز مى خوانى ؟مرد پاسخ داد: از فلان وقت تا به حال .امام فرمودند: مثل (نماز خواندن ) تو در پیش خداوند مثل کلاغى است که (بسرعت ) از زمین دانه مى چیند، اگر تو به این حالت بمیرى ، مرده اى به غیر دین پیامبر اسلام ، امام فرمودند: همانا که دزدترین مردم کسى است که از نمازش بدزدد(یعنى کم کند).
(وسائل الشیعه ، ج 3، ص 24)
472 - ترس شیطان از نمازگزار
قال النبى - صلى الله علیه وآله -:
لایزال الشیطان یرعب من بنى ادم حافظ على الصلوات الخمس ، فاذا ضیعهن تجرا علیه و اوقعه فى العظائم ؛
شیطان همواره از فرزند آدم مى ترسد مادامى که بر نمازهاى پنجگانه مواظبت مى کند، آن گاه که آنهارا ضایع کرد بر وى جرى مى شود و او را بر گناهان بزرگ داخل مى کند.
(کافى ، ج 2، ص 386)
473 - عذاب ضایع کننده نماز
قال النبى - صلى الله علیه وآله -:
لاتضیعوا صلاتکم ، فان من ضیع صلاته حشره الله مع قارون و فرعون و هامان - لعنهم الله و اخزاهم ، - و کان حقا على الله ان یدخله النار مع المنافقین ، فالویل لمن لم یحافظ صلاته ؛
نماز خودتان را ضایع نکنید، به حقیقت هر کس نماز خویش را ضایع کند، خداوند عز و جل او را با قارون و فرعون و هامون محشور مى کند، خداوند به آنان لعنت کند و آنها را رسوا سازد، و بر خدا لازم است آن ها را با منافقها به آتش داخل کند، پس واى بر کسى که به نمازش مواظب نباشد.
(بحارالانوار، ج 82، ص 202)
474 - محرومیت از شفاعت
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
لاینال شفاعتى من اخر الصلوة بعد وقتها ؛
کسى که نماز را از وقتش تاءخیر بیندازد، (فرداى قیامت ) به شفاعت من خواهد رسید.
(بحارالانوار، ج 83، ص 20)
475 - سبک شمردن نماز
قال الصادق - علیه السلام -:
ان شفاعتنا لاتنال مستخفا بالصلاة ؛
همانا شفاعت ما به کسى که نمازش را سبک بشمارد، نمى رسد.
(بحارالانوار، ج 82، ص 227)
476 - کیفر سبک شمارنده نماز
عن سیدة النساء فاطمة - سلام الله علیها - ابنة سید الانبیاء - صلى الله علیه وآله -:
انها سالت اباها محمدا - صلى الله علیه وآله - فقالت : یا ابتاه !ما لمن تهاون بصلاته من الرجال و النساء؟ قال : یا فاطمة ! من تهاون بصلاته من الرجال و النساء ابتلاه الله بخمسة عشر، خصلة ست منها فى دار الدنیا و ثلاث عند موته و ثلاث فى قبره و ثلاث فى القیامة اذا خرج من قبره و اما اللواتى تصیبه فى دار الدنیا: یرفع الله البرکة من عمره ، و یرفع الله البرکة من رزقه یمحوا الله - عز و جل - سیماء الصالحین من وجهه ، و کل عمل یعمله لایوجر علیه ، و لایرفع دعاوه الى السماء و السادسة لیس له حظ فى دعاء الصالحین . و اما اللواتى تصیبه عند موته : فاولهن انه یموت ذلیلا و الثانیة جائعا و الثالثة یموت عطشا فلو سقى من النار الدنیا لم یرو عطشه و اما اللواتى تصیبه فى قبره : فاولهن یوکل الله به ملکا یزعجه فى قبره و الثانیة یضیق علیه قبره و الثالثة تکون الظلمة فى قبره و اما اللواتى تصیبه یوم القیامة اذا خرج من قبره : فاولهن ان یوکل الله به ملکا یسحبه على وجهه و الخلائق ینظرون الیه و الثانیة یحاسب حسابا شدیدا و الثالثة لاینظر الله الیه و لا یزکیه و له عذاب الیم ؛
فاطمه زهرا (س ) از پدر بزرگوارش پرسید: پدر جان ، یا رسول الله !زنان و مردانى که نسبت به نماز بى اعتنا هستند و نماز را سبک مى شمارند، چه عواقبى را در پیش دارند؟ رسول خدا (ص ) فرمود: اى فاطمه جان !هر کس ‍ از مردان و زنان نمازش را سبک بشمارد خداوند او را به پانزده بلا مبتلا مى سازد: شش مورد در دنیا، سه مورد در وقت مرگ ، و سه مورد آنها در قبر و سه مورد در قیامت زمانى که از قبر خارج شود:
الف ) اما آن شش بلاهایى که دردنیا دامنگیرش مى شود:
1 - خداوند برکت را از عمرش مى برد.
2 - خداوند برکت را از رزقش مى برد.
3 - خداوند عز و جل سیماى صالحین را از چهره اش محو مى کند
4 - هر عملى که انجام مى دهد پاداش داده نمى شود.
5 - دعایش به آسمان نمى رود.
6 - بهره اى از صالحین براى او نیست .
ب ) اما آن سه بلاهایى که هنگام مرگ گرفتارش خواهد شد:
1 - ذلیل از دنیا مى رود
2 - هنگام مرگ در حال گرسنگى خواهد بود.
3 - تشنه از دنیا خواهد رفت اگرچه آب همه نهرهاى دنیا را به او بدهند.
ج ) اما آن سه بلایى که در قبر دامنگیرش مى شود:
1 - خداوند ملکى در قبر براى او مى گمارد تا او را زجر دهند.
2 - قبرش براى او تنگ خواهد شد.
3 - گرفتار ظلمت و تاریکى قبر خواهد شد.
د) اما آن سه بلایى که درروز قیامت گرفتار خواهد شد:
1 - خداوند ملکى را موکل مى سازد او را با صورت بر روى زمین بکشد، در حالى که خلائق تماشا مى کنند.
2 - محاسه اعمالش به سختى انجام مى شود.
3 - خدا به نظر لطف به او نمى نگرد و براى اوست عذاب همیشگى .
(سفینة البحار، ج 2، ص 44)
477 - نماز بى اثر
قال الباقر - علیه السلام -:
بینا رسول الله - صلى الله علیه وآله - جالس فى المسجد اذا دخل رجل فقام فصلى فلم یتم رکوعه و لاسجوده فقال - صلى الله علیه وآله -: نقر کنقر الغراب لئن مات هذا و هکذا صلاته لیموتن على غیر دینى ؛
هنگامى که پیامبر (ص ) در مسجد نشسته بود، ناگهان مردى وارد شد و به نماز ایستاد، لیکن رکوع و سجود را کامل به جا نیاورد. پیامبر (ص ) فرمود: مانند کلاغ منقار بر زمین زد، اگر این مرد بمیرد و نمازش به همین گونه باشد، بر غیر دین من مرده است .
(محجة البیضاء، ج 1، ص 340)
478 - عقوبت کوتاهى در نماز
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
من تهاون بصلاته ... یرفع الله البرکة من عمره و من رزقه و یمحو الله تعالى سیماء الصالحین من وجهه و کل عمل یعمله لایوجر علیه و لا یرتفع دعائه الى السماء و لیس له حظ فى دعاء الصالحین و یموت ذلیلا و جائعا و عطشائا؛
هر کس نسبت به نمازش کوتاهى کند، خداوند متعال برکت را از عمر و مال او بر مى دارد و سیماى شایستگان را از چهره اش مى زداید، هرکارى که انجام مى دهد پاداشى نخواهد داشت دعایش مستجاب نمى شود، بهره اى از دعاى نیکوکاران براى او نیست ، هنگام مرگ با احساس خوارى ، گرسنگى و تشنگى از دنیا مى رود.
(بحارالانوار، ج 83، ص 21)
479 - با حالت خستگى نماز نخوانید
قال على - علیه السلام -:
لایقومن احدکم فى الصلاة متکاسلا و لاناعسا و لایفکرن فى نفسه فانه بین یدى ربه - عز و جل - ؛
هیچ وقت (نمازگزار) هنگام نماز با حالت کسالت و خستگى و در حال چرت به نماز نایستد و نمازگزار در خود فکر نکند، زیرا در برابر پروردگار بزرگ خود ایستاده است .
(بحارالانوار، ج 84، ص 239)
480 - نتیجه محافظت از نماز
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
حافظوا على الصلوات ، فان الله تعالى : اذا کان یوم القیامة یاتى بالعبد، فاول شى ء یسئله عنه الصلاة ، فان جاء بها تامة ، و الا زخ فى النار ؛
بر نمازها مواظبت کنید ؛ زیرا آن گاه که روز قیامت شد، خداوند عز و جل بنده را مى آورد و اول چیزى که از او سؤ ال مى کند نماز است ؛ اگر آن را کامل ادا کرده باشد اهل نجات است ، و گرنه به آتش انداخته مى شود.
(اصول کافى ، ج 2، ص 70)
481 - کوچک شمردن نماز
عن ابى جعفر - علیه السلام - قال :
لا تتهاون بصلاتک فان النبى - صلى الله علیه وآله - قال عند موته لیس ‍ انى من استخف بصلاته ؛
سستى مکن در امر نمازت ، زیرا که رسول خدا (ص ) فرمود: - در هنگام رحلت - نیست از من کسى که خفیف شمارد نمازش .
(فروع کافى ، ج 3، ص 269، حدیث 7)