قبولى و کمال نماز
نام کتاب :جامع آیات و احادیث موضوعى نماز جلد اول
مؤ لف : عباس عزیزى
فصل هفتم : قبولى و کمال نماز
آیات
47 - قبولى نماز
و کذلک جعلناکم امة وسطا لتکونوا شهداء على الناس و یکون
الرسول علیکم شهیدا و ما جعلنا القبلة التى کنت علیها الا لنعلم من یتبع
الرسول ممن ینقلب على عقبیه و ان کانت لکبیرة الا على الذین هدى الله و ما کان الله
لیضیع ایمانکم ان الله بالناس لروف رحیم ؛
همان گونه (که قبله نما، یک قبله میانه است ) شما را نیز امت میانه اى قرار دادیم (در حد
اعتدال ، میان افراط و تفریط) تا بر مردم گواه باشید و پیامبر هم بر شما گواه است و
ما آن قبله اى را که قبلا بر آن بودى ، تنها براى این قرار دادیم که افرادى که از
پیامبر پیروى مى کنند، از آنها به جاهلیت باز مى گردند، مشخص شوند و مسلما این حکم ،
جز بر کسانى که خداوند آنها را هدایت کرده ، دشوار بود (این را نیز بدانید که نمازهاى
شما در برابر قبله سابق صحیح بوده است ) و خدا هرگز ایمان (به نماز) شما را
ضایع نمى گرداند، زیرا خداوند نسبت به مردم رحیم و مهربان است .
(سوره بقره ، آیه 143)
احادیث
396 - ملاک قبولى نماز
قال الصادق - علیه السلام -:
قال الله تبارک و تعالى : انما اقبل الصلاة لمن تواضع لعظمتى ، و یکف نفسه عن
الشهوات من اجلى و یقطع نهاره بذکرى ، و لایتعاظم على خلقى و یطعم الجائع و یکسوا
العارى ، و یرحم المصاب و یؤ وى الغریب ...؛
خداوند متعال فرمود: نماز کسى را مى پذیرم که :
1 - در مقابل عظمت من خاضع باشد.
2 - از خواسته هاى نفسانى به خاطر من خود را دور کند.
3 - روزش را با یاد من به پایان برد.
4 - بر بندگانم بزرگى نفروشد.
5 - به گرسنه غذا دهد.
6 - برهنه را بپوشاند.
7 - به مصیبت دیده مهربانى کند.
8 - غریب را پناه دهد.
(بحارالانوار، ج 84، ص 242.میزان الحکمه ، ج 5، ص 386)
397 - قبولى یک نماز
قال الصادق - علیه السلام -:
من قبل الله منه صلاة واحدة لم یعذبه ؛
اگر خداوند از کسى یک نماز بپذیرد او را عذاب نمى کند.
(وسائل الشیعه ، ج 3، ص 23.محجة البیضاء، ص 339)
398 - نشانه قبولى نماز
قال الصادق - علیه السلام -:
من احب ان یعلم اقبلت صلاته ام لم تقبل فلینظر
هل منعته صلاته من الفحشاء و المنکر فبقدر ما منعته قبلت منه ؛
هرکس دوست دارد بداند نمازش قبول شد یا نه ، ببیند که آیا نمازش او را از گناه و
زشتى باز داشته یا نه ؟پس به هر قدر که نمازش او را از گناه بازداشته ، به همان
اندازه نمازش قبول شده است .
(بحارالانوار، ج 82، ص 198)
399 - نماز، ملاک قبولى اعمال
قال الصادق - علیه السلام - :
اول ما یحاسب به العبد، الصلاة فان قبلت
قبل سائر عمله و اذا ردت رد علیه سائر عمله ؛
نخستین چیزى که از بنده حسابرسى مى شود نماز است ، پس اگر نماز پذیرفته شد
اعمال دیگرش نیز پذیرفته مى شود.اگر نمازش رد شود، بقیه
اعمال او هم قبول نخواهد شد.
(وسائل الشیعه ، ج 3، ص 23.فلاح السائل ، ص 127.من لایحضره الفقیه ، ج 1، باب
30، حدیث 5)
400 - حضور قلب
قال زین العابدین - علیه السلام -:
ان العبد لایقبل من صلاته الا ما اقبل علیه منها بقلبه ؛
همانا نماز بنده پذیرفته نمى شود، مگر آن چه را که باقلبش به نماز توجه کرد.
(وسائل الشیعه ، ج 4، ص 688.المواعظ العددیه ، ص 270)
401 - مقدار قبولى نماز
قال الباقر - علیه السلام -:
علیک بالاقبال على صلاتک فانما یحسب لک منها ما اقبلت علیه ؛
در نماز توجه به خدا داشته باش ، زیرا از نماز آن مقدار
قبول مى شود که تو به آن توجه دارى .
(محجة البیضاء، ج 1، ص 354)
402 - استخفاف در نماز مانع قبولى نماز
قال الصادق - علیه السلام -:
والله انکم لتعرفون من جیرانکم و اصحابکم من لو کان یصلى لبعضکم ما قبلها منه
لاستخفافه بها ان الله لا یقبل الا الحسن فکیف
یقبل ما یستخف به ؟
قسم به خدا، از همسایگان و دوستان خود کسانى را مى شناسید که اگر براى بعضى
ازشما نمازى بخوانند از او قبول نخواهید کرد، به علت استخفاف و بى اعتنایى که بر
آن روا داشته ، همانا خداوند چیز نیکو و شایسته را فقط مى پذیرد، پس چگونه بپذیرد
عبادتى را که به آن بى توجهى شده است ؟
(میزان الحکمة ، ج 5، ص 387)
403 - سخت ترین چیز
قال الصادق - علیه السلام -:
والله انه لیاتى على الرجل خمسون سنة ، و ما
قبل الله صلاة واحدة فاى شى ء اشد من هذا؛
قسم به خدا، از زندگى انسان پنجاه سال بگذرد (و نماز نخوانده باشد)، ولى خداوند
یک نماز او را قبول نمى کند، چه چیزى سخت تر از این !
(میزان الحکمه ، ج 5، ص 387)
404 - نماز و ولایت
عن على بن الحسین - علیه السلام -:
- فى جواب سائل ساله عن حدود الصلاة ...
قال : و ما سبب قبولها؟قال - علیه السلام - ولایتنا و البراءة من اعدائنا ؛
- در پاسخ کسى که پرسید حدود نماز... و چه چیزى سبب قبولى نماز است - فرمود:
(ولایت ما اهل بیت ، و برائت از دشمنان ما).
(میزان الحکمه ، ج 5، ص 386)
405 - حلال و مباح ، شرط قبولى نماز
قال على - علیه السلام -:
یا کمیل !انظر فیما تصلى و على ما تصلى و ان لم تکن من وجهه و حله فلا
قبول ؛
على (ع ) خطاب به کمیل فرمود: اى کمیل ! نگاه کن ببین که در چه چیز نماز مى گزارى و
برروى چه چیز به نمازایستادى .اگر آن چیزى را که براى نمازت استفاده مى کنى ،
حلال و مباح نباشد، نمازت قبول نیست .
(تحف العقول ، ص 187)
406 - نماز و پاکدامنى و رستگارى
اوحى الله الى داود - علیه السلام -:
کم من رکعة طویلة فیها بکاء بخشیة قد صلاها صاحبها، لاتساوى عندى فتیلا حین
نظرت فى قلبه فوجدته ان سلم من الصلوة و برزت له امراة و عرضت علیه
نفسهااجابها و ان عامله مومن خانه ؛
چه بسیار رکعتهاى طولانى خاشعانه که نمازگزارى انجام داده باشد، اما نزد من به
اندازه فتیلى نمى ارزد، وقتى من به قلب او نظر کرده مى بینم تا از سلام نماز فارغ
شد اگر زنى خود را به او عرضه نماید، او را اجابت خواهد کرد و اگر مومنى با او معامله
کند، به او خیانت خواهد نمود.
(میزان الحکمه ، ج 5، ص 386.بحارالانوار، ج 84، ص 257)
407 - آگاهى به نماز
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
انما یکتب للعبد من صلاته ما عقل منها ؛
از نماز یک بنده ، تنها به آن اندازه اى که مى فهمد ثواب نوشته مى شود.
(مستدرک الوسائل ، ج 1، ص 264)
408 - نماز کامل ، شرط قبولى نماز
قال الباقر - علیه السلام -:
اذا ما ادى الرجل صلاة واحدة تامة قبلت جمیع صلاته ؛
وقتى که انسان یک نماز کامل و تام به جا آورد، همه نمازهاى او مورد
قبول مى شود.
(وسائل الشیعه ، ج 3، ص 20)
409 - چهار چیز مانع قبولى نماز
قال الصادق - علیه السلام -:
اربعة لاتقبل لهم صلوة : الامام الجائر و
الرجل یوم القوم و هم له کارهون و العبد الابق من موالیه من غیر ضرورة و المرئة تخرج
من بیت زوجها بغیر اذنه ؛
چهار گروه هستند که نمازشان قبول نیست :
1 - پیشواى جائر.
2 - مردى که امامت نماز جماعتى را به عهده مى گیرد که جماعت از امامت او کراهت دارد.
3 - عبدى که بدون ضرورت از مولایش فرار کند.
4 - زنى که بدون اجازه شوهرش از خانه بیرون رود.
(جامع احادیث الشیعه ، ج 5، ص 52)
410 - قبولى اعمال بستگى به نماز دارد
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
اول ما ینظر فى عمل العبد فى یوم القیامة فى صلوته فان قبلت نظر فى غیرها و
ان لم تقبل لم ینظر فى عمله بشى ء ؛
اولین چیزى که روز قیامت ، به عمل انسان نگاه مى کند، نماز است .اگر نماز
قبول شدبه اعمال دیگر هم نگاه مى کنند، و اگر نماز مورد
قبول واقع نشد، به هیچ عمل دیگر آن توجه نمى کنند.
(میزان الحکمة ، ج 5، ص 374.بحارالانوار، ج 82، ص 227)
411 - مانع قبولى نماز زن
قال الصادق - علیه السلام -:
ایما امراة باتت و زوجها علیها ساخط فى حق ، لم
تقبل منها صلوة حتى یرضى عنها ؛
هر زنى که شب بخوابد در حالى که شوهرش به خاطر (مطلب ) حقى از وى خشمگین
باشد، هیچ نمازى از او قبول نمى شود، مگر آن که شوهرش از او راضى شود.
(فروع کافى ، ج 5، ص 507)
412 - شرط قبولى نماز واجب و نافله
قال الباقر - علیه السلام -:
و ان افسدها کلها لم یقبل منه شى ء منها و لم تحسب له نافلة و لا فریضة ؛
اگر همه نمازهایش فاسد بود، هیچ چیزى از آن نمازها مورد
قبول نیست ، و نه نماز مستحب حساب مى شود نه واجب .
(وسائل الشیعه ، ج 3، ص 20)
413 - توجه به خدا و قبولى نماز
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
...ان منها (الصلاة ) لما یلف کما یلف الثوب الخلق ، فیضرب بها وجه صاحبها و
انما لک من صلاتک ما اقبلک علیه بقلبک ؛
بعضى نمازها همانند لباس کهنه پیچیده و بر سر صاحبش کوبیده مى شود، به درستى
که آن مقدار از نماز تو قبول مى شود که به خدا توجه قلبى داشته باشى .
(بحارالانوار، ج 84، ص 260)
414 - مقدار قبولى نماز
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
ان من الصلاة لما یقبل نصفها و ثلثها و ربعها و خمسها الى العشر ؛
گاهى نصف نماز، گاهى ثلث آن و گاه ربع و گاهى خمس ، تا ده یک آن
قبول مى شود.
(بحارالانوار، ج 84، ص 260)
415 - شرط قبولى نماز
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
لو صلیتم حتى تکونوا کالاوتار و صمتم حتى تکونوا کالحنایا لم
یقبل الله منکم الا بورع ؛
اگر آن قدر نماز بخوانید تا همچون زه کمان شوید، و آن قدر روزه بگیرید تا همچون
کمان خم شوید، خدا از شما قبول نمى کند، مگر این که انسان با ورع باشید.
(بحارالانوار، ج 84، ص 258)
416 - نماز کامل و نجات از آتش
قال الرضا - علیه السلام -:
اذا کان یوم القیامة یدعى بالعبد فاول شى ء
یسئل عنه الصلاة فاذا جاء بها تامة و الا زخ فى النار ؛
وقتى قیامت شود بنده را مى خوانند اول چیزى که از او مى پرسند نماز است ، پس اگر
نمازش را تام و تمام به جا آورده باشد، نجات مى یابد، و اگر نمازش را با شرایط و
آداب صحت یا قبولى آن به جا نیاورده باشد، او را به آتش مى افکنند.
(وسائل الشیعه ، ج 3، ص 19)
417 - غیبت ، مانع قبولى نماز
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
من اغتاب مسلما او مسلمة لم یقبل الله صلوته و لا صیامه اربعین یوما و لیلة الا ان یغفر
له صاحبه ؛
هر کس غیبت مرد یا زن مسلمانى را کند، تا چهل شبانه روز نماز و روزه اش پذیرفته نیست
، مگر این که غیبت شونده او را ببخشد.
(بحارالانوار، ج 75، ص 258)
418 - خشم بر والدین ، مانع قبولى نماز
قال الصادق - علیه السلام -:
من نظر الى ابویه نظر ماقت ، و هما ظالمان لم
یقبل الله له صلاة ؛
هرکه به پدر و مادر نگاه تند و خشم آلود کند، اگرچه به وى ستم کرده باشند، خداوند
نمازش را نمى پذیرد.
(جامع السعادات ، ج 2، ص 351)
419 - قبولى نماز، عید است
قال على - علیه السلام -:
انما هو عید لمن قبل الله صیامه ، و شکر قیامه ، و
کل یوم لا یعصى الله فیه فهو یوم عید ؛
امروز عید کسى است که خداوند روزه اش را قبول کرده ، و نمازش را سپاس گزارده ، و
هرروز که در آن نافرمانى خدا نشود، عید واقعى آن روز است .
(نهج البلاغه ، فیض الاسلام ، ص 1286)
420 - نتیجه لقمه حرام
قال رسول الله - صلى الله علیه وآله -:
من اکل لقمة حرام لم یقبل له صلواة اربعین لیلة و لم تستجب له دعوة اربعین صباحا ؛
کسى که لقمه حرام بخورد، تا چهل شب نماز او
قبول نمى شود و دعاى وى نیز تا چهل روز به اجابت نمى رسد.
(دارالسلام نورى ، ج 4، ص 213)
421 - امر به نماز
قال الرضا - علیه السلام -:
ان الله - عز و جل - امر بثلاثة مقرون بها ثلاثة اخرى : امر بالصلوة و الزکاة فمن
صلى و لم یزک لم تقبل منه صلاته و امر بالشکر له و للوالدین فمن لم یشکر والدیه
لم یشکر الله و امر باتقاء الله و صلة الرحم .فمن لم
یصل رحمه لم یتق الله - عز و جل -:
سه چیز با سه چیز همراه است :
1 - نمازگزارى که به او زکات تعلق گیرد و نپردازد، نمازش پذیرفته نیست .
2 - و به سپاسگزارى براى خود و پدر و مادر فرمان داد: آن که سپاس پدر و مادر نکند،
هرگاه خدا را سپاس کند پذیرفته نیست .
3 - به پرهیزکارى از خدا و پیوند با خویشاوند فرمان داد.آن که پیوند با خویشان
ندارد از خدا بیمناک نیست .
(بحارالانوار، ج 96، ص 12.الخصال ، ج 1، ص 55)
422 - ثمره قبول شدن نماز
قال الصادق - علیه السلام -:
الصلاة وکل بها ملک لیس له عمل غیرها، فاذا فرغ منها قبضها ثم صعد بها فان کانت
مما تقبل قبلت و ان کانت مما لایقبل قیل له : ردها على عبدى ،
فینزل بها حتى یضرب بها وجهه ثم یقول : اف لک
!لایزال لک عمل یعنینى ؛
براى نماز فرشته اى انتخاب شده که جز آن کارى ندارد، زمانى که نمازگزار از نماز
فارغ شود، آن فرشته آن را مى گیرد و به آسمان مى برد، و هرگاه از
قبول شدنیها باشد پذیرفته مى گردد، اگر نه به فرشته گفته مى شود آن را به
صاحبش بازگردان .پس وى با آن نماز فرود آید و آن را بر روى صاحبش بکوبد و
گوید: اف بر تو باد!که همواره از تو عملى صادر مى شود که مرا به زحمت مى اندازد.
(وسائل الشیعه ، ج 3، ص 17)
423 - مقدار قبولى نماز
عن النبى - صلى الله علیه وآله - قال :
ان من الصلوة لما یقبل نصفها و ثلثها و ربعها و خمسها الى العشر ؛ و ان منها لما
تلف ، کما یلف الثوب الخلق ، فیضرب بها وجه صاحبها ؛ و ان مالک من صلوتک الا ما
اقبلت علیه بقلبک ؛
نمازى هست که نصف آن پذیرفته مى شود و نمازى هست که یک سوم یا یک چهارم یا یک
پنجم ...تا یک دهم آن قبول مى گردد و نمازى است که چون جامه کهنه درهم پیچیده شده
بر چهره به جاى آورنده اش زده مى شود.همانا از نمازت براى تو (نتیجه اى ) نیست جز
آن مقدار که در آن اقبال و حضور قلب داشته اى .
(بحارالانوار، ج 81، ص 260.کتاب الصلوة ، باب 38، حدیث 59)
424 - نماز و زکات
قال الرضا - علیه السلام -:
من صلى و لم یزک لم تقبل صلوته ؛
هر کس نماز بخواند، ولى زکات و مالیات اسلامى نپردازد، نمازش
قبول نمى شود.
(بحارالانوار، ج 96، ص 12)
425 - ولایت اهل بیت (ع ) شرط قبولى نماز
قال رجل لزین العابدین - علیه السلام -:
ما سبب قبولها؟قال : ولایتنا و البرائة من اعدائنا ؛
شخصى از امام سجاد (ع ) سؤ ال نمود: ملاک قبولى نماز چیست ؟امام (ع ) فرمود: ولایت ما و
برائت از دشمنان ما.
(بحارالانوار، ج 84، ص 245)
426 - حبط عمل
عن النبى - صلى الله علیه وآله - قال :
یا على !شارب الخمر لایقبل - عز و جل - صلاته اربعین یوما فان مات فى الاربعین
مات کافرا ؛
اى على !نماز آدم شرابخوار تا چهل روز پذیرفته نیست و اگر در ظرف
چهل روز بمیرد، کافر از دنیا رفته است .
(بحارالانوار، ج 77، ص 47)
